การเพาะพันธุ์ม้า

4. การพัฒนาพันธุ์ม้าของไทยโพนี่

จาก ที่กล่าวมาแล้วว่า ไทยโพนี่เริ่มการเลี้ยงม้าจากลูกม้าที่ได้จากการนำแม่ม้าไทยไปผสมกับพ่อม้า แข่ง ทั้งนี้ เพื่อต้องการสายเลือดและรูปร่างของม้าแข่งพันธุ์เธอโรเบร็ตมายกระดับสาย เลือด (Up Grade)  โดย จะทำให้ลูกม้าที่ได้มีโครงสร้างใหญ่มากกว่าม้าไทยเล็กน้อย ข้อเสียก็คือลูกม้ารุ่นนี้ยังมีนิสัยของม้าป่าแบบม้าไทยติดอยู่อีกเยอะ เมื่อลูกม้าตัวเมียรุ่นแรกโตขึ้น จึงนำไปผสมกับพ่อม้าของไทยโพนี่ที่ชื่อเจ้าเบิ้ม  (ปัจจุบันจำหน่ายออกจากฟาร์มแล้ว)  โดยเจ้าเบิ้มเป็นพ่อม้าลูกผสม สูงประมาณ 15 แฮนด์  เป็นม้าที่เกิดในประเทศไทย ลักษณะเด่นของเบิ้มคือเป็นม้าลูกผสมควอเตอร์ฮอร์ส  ที่มีลักษณะเด่นคือ นิ่ง นิสัยดี  ขี่ สบาย ไม่ก้าวร้าว กีบแข็งแรงทนทาน ไม่มีปัญหาเรื่องโรคกีบให้รำคาญใจ สามารถผสมกับแม่ม้าไทยให้ลูกสวยสุดๆ แม้ว่าแม่ม้าตัวนั้นจะไม่มีความสวยเลย การที่ไทยโพนี่ใช้พ่อม้าที่เป็นม้าขนาดกลาง เนื่องจากต้องการนำมายกระดับสายเลือดให้เข้าใกล้สากลแต่ก็ยังคงต้องการ ลักษณะเด่นในเรื่องของความทนทานและกีบที่แข็งแรงของม้าไทย  ข้อดีของการใช้พ่อม้าขนาดกลางคือ ทำให้การเลี้ยงรวมทั้งบริหารจัดการได้ง่ายและทำให้แม่ม้าไม่ได้รับอันตรายขณะผสมและขณะคลอด

พ่อม้าลูกผสมควอเตอร์ฮอร์ส เจ้าเบิ้ม พ่อม้าตัวแรกของฟาร์ม สูงประมาณ 153 ซม.ล่าสุดไปอยู่ที่ ด่านสิงขร  จ.ประจวบคีรีขันธุ์

สำหรับพ่อม้าที่จะมาเป็นกำลังหลักในอนาคตอันใกล้คือพ่อม้าที่ชื่อ องอาจ เป็นม้าด่างแบบแฟนซี (Pinto Horse)  ปัจจุบันอายุห้าปี (เกิด ส.ค. 48)  ในระยะแรกจะผสมเฉพาะม้าในฟาร์มเท่านั้น เพราะว่าต้องระมัดระวังเรื่องโรคม้าที่เริ่มระบาด  องอาจ คือที่มาของแบรนด์ไทยโพนี่ นั่นหมายถึงม้าไทยลูกผสมที่เป็นม้าด่างผลิตโดยฟาร์มของที่นี่จะมีตราสินค้า ว่าไทยโพนี่ จุดขายของฟาร์มคือ เป็นม้าด่างไทยสไตล์สากลที่เลี้ยงได้ง่ายๆ ในภูมิอากาศแบบสวนยาง สวนกาแฟ และสวนปาล์มของไทย (องอาจเป็นลูกของวันเฉลิมของอำพลฟาร์ม และแม่ม้าสายเลือดลิปปิซานเนอร์ชื่อบัวขาว)


แสดงรูปวันเฉลิม พ่อขององอาจ


แสดงรูปของบัวขาว แม่ขององอาจ

 

รุปขององอาจ  พ่อม้าตัวปัจจุบัน

แม่ม้า

          จาก ที่กล่าวตั้งแต่ต้นว่าไทยโพนี่เริ่มจากแม่ม้าเพียงสองตัว ภายหลังจากเปิดตัวเป็นทางการจึงเริ่มซื้อแม่ม้าเข้ามาอีกประมาณ 3-5 ตัว และภายหลังก็ได้ลูกม้าเพิ่มบ้าง จนในปัจจุบันมีม้าประมาณ 15-20 ตัว ม้าจำนวนนี้ได้ทยอยขายออกไปบ้าง บางทีก็ซื้อเข้ามาใหม่ ทำให้มีจำนวนม้าหมุนเวียนสับเปลี่ยนอยู่เรื่อยๆ เนื่องจากไทยโพนี่ต้องการรักษาปริมาณม้าไม่ให้มากเกินไป เพื่อที่จะไม่เป็นภาระต่อผู้เลี้ยงและทำให้แม่ม้าไม่สมบูรณ์เพียงพอ สำหรับแม่ม้าของไทยโพนี่ยึดหลักว่าจะใช้แม่ม้าลูกผสมที่มีสูงประมาณ 130 ซม. ขึ้นไป เนื่องจากม้าขนาดนี้หากให้ลูกจะทำให้ได้ขนาดพอเหมาะ ตลาดมีความต้องการสูง และจะเริ่มบำรุงแม่ม้าตอนท้องประมาณ 6 เดือนไปแล้ว เพื่อให้ลูกที่ได้มีสภาพสมบูรณ์สวยงาม

แม่ม้าท้องในฟาร์ม

ลูกม้า Foals

          ลูกม้าของไทยโพนี่มีทุกขนาดโดยมีตั้งแต่ลูกม้าไทย ลูกม้าลูกผสม  โดย จะแยกลูกม้าให้หย่านมตอนอายุประมาณ 8 เดือน ถึง 1 ปี หลังจากนั้นจึงนำมาใส่ขลุมและฝึกเล็กๆน้อยๆ เพื่อให้ลูกม้ารู้จักการปรับตัวให้เคยชินกับมนุษย์  และ โดยที่กล่าวแล้วว่า ไทยโพนี่เน้นม้าที่นิสัยดี หากลูกม้าตัวใหนที่เริ่มมีอาการเตะ หรือกัด ก็จะนำมาฝึกฝนเบื้องต้นเพื่อให้บทเรียนแก่เขา และเท่าที่ผ่านมาลูกม้าที่จำหน่ายออกยังไม่เคยพบปัญหาเรื่องการเลี้ยงดูเลย ที่สำคัญคือลูกม้าของไทยโพนี่ทุกตัวจะมีคู่มือบันทึกการผสม พ่อพันธุ์ แม่พันธุ์ เพื่อเป็นประวัติเบื้องต้นทุกตัว

ไทยโพนี่จะเลี้ยงดูลูกม้าที่เพิ่งเกิดจนอายุไม่ต่ำกว่า 1 ขวบจึงเริ่มจำหน่ายออก  ทั้งนี้ เพื่อให้ผู้ต้องการนำม้าไปเลี้ยงได้มีโอกาสเลี้ยงให้รอดปลอดภัย และเพื่อให้ผู้เลี้ยงมีความคุ้นเคยกับลูกม้าตั้งแต่เล็ก

อายุของลูกม้าและม้าตามวัยต่างๆ

ช่วงนี้มีมือใหม่การตระเวณหาซื้อม้ากันเยอะ  มี ทั้งคนที่ได้ของดีและไม่ดี ผู้ขายก็อยากจะขายม้าแก่ หรือม้าไม่สมบูรณ์ให้ได้ราคาดี ส่วนผู้ซื้อก็อยากจะได้ของดี ม้าดี ม้าหนุ่มสาว ราคาถูก เรื่องนี้ไทยโพนี่มีความเห็นว่าเมื่อเราเลือกม้ามาอยู่กับเรานั้นแทบจะทั้ง ช่วงชีวิตของเรา และก็ไม่เคยเห็นใครที่มีม้าแค่ตัวเดียวแล้วพอ มีแต่จะหาเพิ่ม วันนี้จึงเอาเรื่องของอายุม้าสำหรับมือใหม่มาให้รู้พอสังเขป  (อัตราอายุม้า 1 ปี เทียบเท่าคนที่อายุ 7 ปี)

1. ลูกม้าไม่เกิน 6 เดือน  ขนอุยเต็มตัว แข้งขายาวมากจนเห็นได้ชัด  ส่วนใหญ่ยังกินนมแม่ และเห็นแม่ต้องเห็นลูกเดินคลอเคลียกัน

2. ลูกม้า 6-12 เดือน ขนอุยเริ่มบางลง โดยเฉพาะที่ขาและหน้าแข้งจะไม่มีขนอุยเหลือแล้ว  แต่ที่อื่นเช่นบริเวณลำตัวยังปกคลุมประมาณ  ร้อยละ 90 ยังไม่หย่านม  ลำตัวและแข้งขาเริ่มได้สัดส่วนกัน  ลูกเริ่มเดินห่างๆจากแม่ หรือเล็มหญ้าห่างแม่แต่หากไปไหนก็ยังไปด้วยกัน

3. ลูกม้าอายุ 1-2  ขวบ ตัวเมียเริ่มแยกจากแม่ แต่ตัวผู้อาจจะยังกินนม  ขนอุยเริ่มหมดตอนอายุประมาณ 1.5 ปี  ลูก ม้าตัวผู้เริ่มขึ้นตัวเมีย ตัวที่สมบูรณ์ลูกอัณฑะด้านขวา(หรือซ้าย) เริ่มลงมาให้เห็น ลูกม้าตัวเมียที่สมบูรณ์อาจจะเริ่มแสดงอาการเป็นสัดให้เห็นตอนประมาณเกือบ สองขวบ

4. ลูกม้าอายุ 2-3 ปี ม้าตัวผู้เป็นหนุ่ม  ลูก อัณฑะลงมาครบทั้งสองข้าง ม้าตัวเมียเริ่มยอมให้ตัวผู้ทับแล้ว ม้าตัวผู้จะโตจนเกือบจะเต็มที่แล้ว และหากนานไปจะขยายความหนาแทน ส่วนความสูงอาจจะเพิ่มอีกไม่เกิน 3-5   ซม. (จนกว่าอายุจะครบ5 ปี)

5. ม้าอายุ 3-4 ปี เป็นม้าโตเต็มวัย ตัวผู้เริ่มมีเขี้ยวงอก ตัวเมียร่างกายจะเริ่มหนามากกว่าเดิม ม้าในอายุช่วงนี้จะเป็นช่วงสมบูรณ์สุดขีด ส่วนตัวผู้จะคึกมากจนบังคับยาก

6. ม้าอายุ 5-12 ปี เป็นวัยเหมาะสำหรับใช้งาน เนื่องจากตัวผู้จะเริ่มลดความคึกลง ตัวเมียจะเริ่มให้ลูก  ตัวผู้เขี้ยวจะยาวมากขึ้นตามลำดับ  ม้าตัวผู้สามารถใช้เป็นพ่อพันธุ์ได้ดีในอายุช่วงนี้ และสำหรับม้าแข่งตัวเมียจะปลดจากการเป็นแม่ม้าเมื่ออายุเกิน 12 ปี

7. ม้าที่อายุเกิน 12 ปี การดูฟันไม่ค่อยได้ผลสำหรับม้าวัยนี้ แต่หากอ้าปากดูจะสังเกตว่าฟันหน้ามักยาวจนโง้งสังเกตได้ง่าย อาจเริ่มป่วยกระเสาะกระแสะ บางตัวผอมจนขุนไม่อ้วน เริ่มกินหญ้าน้อยลง  ขนคอและขนตามลำตัวไม่เป็นมันแวววาว  หากใครซื้อม้าวัยนี้ไปก็จะเปรียบดั่งเลี้ยงคนชราอีกคน

การผสมพันธุ์ม้า  The Breeding Programs

 การ ผสมพันธุ์ม้าของไทยโพนี่ จะมีการคัดสรรและหมุนเวียนเปลี่ยนพ่อพันธุ์ไปเรื่อยๆ โดยเริ่มจากพ่อม้าแข่งที่ใช้ผลิตลูกม้าในรุ่นแรก (ไม่มีพ่อม้าเป็นของตัวเอง ใช้การนำแม่ม้าไปผสม) จนมาถึ่งรุ่นที่สองจึงใช้พ่อม้าลูกผสมควอเตอร์ฮอร์สชื่อเจ้าเบิ้ม ส่วนสูงประมาณ 152 ซม.  และเมื่อคัดลูกม้าตัวเมียในรุ่นที่สองไว้บ้างแล้วจึงกำลังจะนำพ่อม้าด่างชื่อองอาจที่ปัจจุบันอายุประมาณห้าปีมาใช้เป็นพ่อพันธุ์  สำหรับ การผสมพันธุ์นั้นหากแม่ม้าฮีทเองตามธรรมชาติก็จะปล่อยให้พ่อม้าเข้าผสมเอง และหากเป็นแม่ม้าเพิ่งคลอดก็อาจจะทับได้เลยที่ประมาณ 9 วันหลังคลอด หรืออาจจะปล่อยให้ทับรอบที่สอง หรือประมาณ 1 เดือนหลังคลอด  และจากการติดตามสถิติการผสมพบว่า ม้ามักผสมกันในฤดูหนาวหรือประมาณ  พ.ย. – ก.พ.

การจัดทำสมุดประวัติทะเบียนม้า  Stud Book Record

การทำสมุดประวัติม้าของไทยโพนี่ได้อนุโลมใช้ตามแบบฟอร์มของสมาคมผู้เพาะพันธุ์ม้าขี่แห่งประเทศไทย www.SWHBS.comโดยจะยกตัวอย่างมาดังนี้

ประวัติม้า

ชื่อม้า .องอาจ    Name OangArt

เพศ    /¨ ผู้            ¨ เมีย                    ¨ผู้ตอน

พันธุ์..พื้นเมือง     สายพันธุ์ พื้นเมือง…...............................................

สี...ขาว-แดง ปินโต  .........................................................................................................................

น้ำหนัก ..........350...........ก.ก. ความสูง......14.2.................แฮนด์ หรือ .............145...........ซ.ม.

เกิดเมื่อ ..17./..ส.ค../..2548. สถานที่เกิด  .Thaipony Farm.

น้ำหนักแรกเกิด ....................ก.ก ความสูงแรกเกิด ...............HH หรือ .................ซ.ม.

ชื่อพ่อม้า......วันเฉลิม................................... ความสูง.....14.3..................แฮนด์ หรือ ..148........ซ.ม.

พันธุ์....... ไทยพื้นเมือง........................................ สายพันธุ์ พื้นเมือง เธอรโรเบรต..........................................................

ชื่อแม่ม้า.....บัวขาว. ความสูง...14..แฮนด์ หรือ .142 ..ซ.ม.

พันธุ์..พื้นเมือง............................................. สายพันธุ์  ไทย-ลิปิซานเนอร์..................

ผู้ผสมพันธุ์........Mike ThaiPony............................................................

ติดต่อ ....................................................................................................

เจ้าของ....... Mike ThaiPony .....................................................................................................

ติดต่อ ......................................................................................................

ผู้บันทึกข้อมูล …………………………………..

วันที่บันทึก................/…….………/……………

รูปพรรณ

วันที่	รายการ	หมายเหตุ
ม.ค. –เม.ย. –ธ.ค. 2549	ถ่ายพยาธิ
ก.พ. –ส.ค. –ธ.ค. 2550	แต่งกีบ
10  ก.พ. 2551	ผสมพันธุ์กับแม่ม้าไทยชื่อน้ำตาล

ข้อเสนอแนะ

สมุดประจำตัวม้า Equine Passport ทำ ขึ้นเพื่อบันทึกข้อมูลประจำตัวม้าของ สมาชิกกลุ่มผู้พัฒนาพันธุ์ม้าขี่แห่งประเทศไทย เป็นรายตัว ในการปฏิบัติงานกับม้า เพื่อสะดวกต่อการตรวจสอบเมื่อเกิดเหตุใดๆขึ้นกับตัวม้า

การกรอกข้อมูล

1. ชื่อม้า ควรเป็นชื่อที่ใช้เรียกม้าเป็นประจำ ออกเสียงง่ายชัดเจน
2. พันธุ์ ควรระบุพันธุ์ของม้าให้ตรงตามพันธุ์ ถ้าเป็นลูกผสมให้ยึดตามพันธุ์พ่อม้า ถ้าไม่ทราบให้ระบุเป็นม้าพื้นเมือง
3. สายพันธุ์ ถ้าทราบว่าม้ามีสายพันธุ์ย่อย (Secondary breed) ให้ระบุด้วย
4. สี ให้ระบุสีที่เป็นสากล
5. อายุ ทางกลุ่มจะรับขึ้นทะเบียนม้าอายุ 6 เดือนขึ้นไป เนื่องจากม้าอาจเปลี่ยนสีขนได้ ถ้าไม่ทราบวันเกิดให้ดูจากฟัน
6. น้ำหนักม้า  น้ำหนัก(กก.) = เส้นรอบอก(นิ้ว) ² X ความยาวไหล่ถึงสะโพก(นิ้ว)

660

7. ความสูง 1 Hands Horse (HH) เท่ากับ 4 นิ้ว หรือประมาณ  10 เซนติเมตร ทศนิยม เช่น 15.1HH ทศนิยม คือ 1 นิ้ว
8. พ่อม้า แม่ม้า ถ้าทราบรายละเอียดให้ระบุ
9. ผู้ผสมพันธุ์ (Breeder) ผู้จัดการผสมพันธุ์ม้า
10. เจ้าของ (Owner) ผู้เป็นเจ้าของม้าโดยถูกต้องตามกฎหมาย
11. รูปพรรณ ขวัญ ลักษณะด่าง ศึกษาข้อมูลเพิ่มเติมได้ที่
12. รูปม้า ควรถ่ายส่งรูปม้าเต็มตัวยืนหันหน้าไปทางซ้าย
13. รายการบันทึก ควร บันทึกวันที่และรายการที่ปฏิบัติต่อม้าทุกอย่าง เช่น วันเกิด การให้ยาถ่ายพยาธิ ยารักษา วัคซีน ให้ยาบำรุง ตัดแต่งกีบ ผสมพันธุ์ รักษาพยาบาล เคลื่อนย้าย หรือข้อมูลที่สำคัญอื่นๆ